چشم بتها (قرآن)یکی از آیات الهی چشم می‌باشد که در زمان جاهلیت برای بتهای خود چشم تعبیه می‌کردند که آن چشم‌ها توان دیدن و درک کردن نداشتند. ۱ - تعبیه چشم برای بتهاچشمهای تعبیه شده در بتها، از دیدن و ادراک ناتوان بودند. ان الذین تدعون من دون الله... • ... ام لهم اعین یبصرون بها... قل ادعوا شرکاءکم..آیا (آنها حداقل همانند خود شما) پاهایی دارند که با آن راه بروند؟! یا دستهایی دارند که با آن چیزی را بگیرند (و کاری انجام دهند)؟! یا چشمانی دارند که با آن ببینند؟! یا گوشهایی دارند که با آن بشنوند؟! (نه، هرگز، هیچ‌کدام،) بگو: «(اکنون که چنین است،) بتهای خویش را که شریک خدا قرار داده‌اید (بر ضد من) بخوانید، و برای من نقشه بکشید، و لحظه‌ای مهلت ندهید، (تا بدانید کاری از آنها ساخته نیست)!•آیا (آنها حداقل همانند خود شما) پاهایی دارند که با آن راه بروند؟! یا دستهایی دارند که با آن چیزی را بگیرند (و کاری انجام دهند)؟! یا چشمانی دارند که با آن ببینند؟! یا گوشهایی دارند که با آن بشنوند؟! (نه، هرگز، هیچ‌کدام،) بگو: «(اکنون که چنین است،) بتهای خویش را که شریک خدا قرار داده‌اید (بر ضد من) بخوانید، و برای من نقشه بکشید، و لحظه‌ای مهلت ندهید، (تا بدانید کاری از آنها ساخته نیست)!.. ۲ - ابطال نظر بت پرستاناین دو آیه همچنان بحثهاى توحید و مبارزه با شرک را ادامه مى دهد، و بحثهائى را که در این زمینه در آیات قبل بوده تکمیل مى‌کند، شرک در عبادت و پرستش غیر خدا را عملى سفیهانه و دور از منطق و عقل معرفى مى‌نماید. دقت در مضمون این دو آیه نشان مى‌دهد که با چهار دلیل، منطق بت پرستان ابطال گردیده و سر اینکه قرآن با استدلال‌هاى مختلف، پیرامون این مساءله بحث مى‌کند و هر زمان برهانى تازه ارائه مى‌دهد این است که شرک بدترین دشمن ایمان و سعادت فرد و جامعه است، و چون ریشه‌ها و شاخه‌هاى گوناگونى در افکار بشر دارد، و هر زمان به شکل تازهاى ظهور مى کند و جوامع انسانى را مورد تهدید قرار مى دهد لذا قرآن از هر فرصتى براى قطع این ریشه خبیث و شاخه هایش استفاده مى‌کند. نخست مى‌گوید: (آنهائى را که شما جز خدا مى خوانید و عبادت مى کنید و از آنان یارى مى طلبید بندگانى همچون خود شما هستند)! (ان الذین تدعون من دون الله عباد امثالکم). اذ قال لابیه یـابت لم تعبد ما لا یسمع ولا یبصر ولا یغنی عنک شیــا.هنگامی که به پدرش گفت: «ای پدر! چرا چیزی را می‌پرستی که نه می‌شنود، و نه می‌بیند، و نه هیچ مشکلی را از تو حلّ می‌کند؟! ۳ - ساختن بتساختن بتها به صورت مجسمه‌های دارای چشم، به دست مشرکان انجام می‌گرفت. ان الذین تدعون من دون الله عباد امثالکم... • ... ام لهم‌اید یبطشون بها... قل ادعوا شرکاءکم..آیا (آنها حداقل همانند خود شما) پاهایی دارند که با آن راه بروند؟! یا دستهایی دارند که با آن چیزی را بگیرند (و کاری انجام دهند)؟! یا چشمانی دارند که با آن ببینند؟! یا گوشهایی دارند که با آن بشنوند؟! (نه، هرگز، هیچ‌کدام،) بگو: «(اکنون که چنین است،) بتهای خویش را که شریک خدا قرار داده‌اید (بر ضد من) بخوانید، و برای من نقشه بکشید، و لحظه‌ای مهلت ندهید، (تا بدانید کاری از آنها ساخته نیست)!•آیا (آنها حداقل همانند خود شما) پاهایی دارند که با آن راه بروند؟! یا دستهایی دارند که با آن چیزی را بگیرند (و کاری انجام دهند)؟! یا چشمانی دارند که با آن ببینند؟! یا گوشهایی دارند که با آن بشنوند؟! (نه، هرگز، هیچ‌کدام،) بگو: «(اکنون که چنین است،) بتهای خویش را که شریک خدا قرار داده‌اید (بر ضد من) بخوانید، و برای من نقشه بکشید، و لحظه‌ای مهلت ندهید، (تا بدانید کاری از آنها ساخته نیست)!. والذین تدعون من دونه لا یستطیعون نصرکم ولا انفسهم ینصرون• وان تدعوهم الی الهدی لا یسمعوا وترهم ینظرون الیک وهم لا یبصرون.و آنهایی را که جز او می‌خوانید، نمی‌توانند یاریتان کنند، و نه (حتی) خودشان را یاری دهند؛ •و اگر آنها را به هدایت فرا خوانید، سخنانتان را نمی‌شنوند! و آنها را می‌بینی (که با چشم‌های مصنوعیشان) به تو نگاه می‌کنند، اما در حقیقت نمی‌بینند!» ۴ - بتهای فاقد بیناییبتهای فاقد بینایی، مورد پرستش آزر، عموی حضرت ابراهیم علیه السلام قرار گرفته بودند. اذ قال لابیه یـابت لم تعبد ما لا یسمع ولا یبصر ولا یغنی عنک شیــا.هنگامی که به پدرش گفت: «ای پدر ! چرا چیزی را می‌پرستی که نه می‌شنود، و نه می‌بیند، و نه هیچ مشکلی را از تو حلّ می‌کند؟! . ۵ - گفتگوی حضرت ابراهیمسپس به شرح گفتگوى او با پدرش آزر میپردازد (پدر در اینجا اشاره به عمو است و کلمه (اب) همانگونه که سابقا نیز گفته‌ایم در لغت عرب گاهى به معنى پدر و گاه به معنى عمو آمده است) و چنین مى‌گوید: در آن هنگام که به پدرش گفت : اى پدر چرا چیزى را پرستش میکنى که نمى‌شنود و نمى بیند و نمى‌تواند هیچ مشکلى را از تو حل کند (اذ قال لابیه یا ابت لم تعبد ما لا یسمع و لا یبصر و لا یغنى عنک شیئا). این بیان کوتاه و کوبنده یکى از بهترین دلائل نفى شرک و بت پرستی است چرا که یکى از انگیزه هاى انسان در مورد شناخت پروردگار انگیزه سود و زیان است که علماى عقائد از آن تعبیر به مساله دفع ضرر محتمل کرده‌اند. ۶ - پانویس۷ - منبعفرهنگ قرآن،مرکز فرهنگ و معارف قرآن،برگرفته از مقاله «چشم بتها» رده‌های این صفحه : چشم | موضوعات قرآنی
|